امتحان‌های پایان سال تحصیلی در حالی برگزار می‌شود که براساس مصوبه‌ی شورای عالی آموزش و پرورش، دانش‌آموزان پایه‌ی نهم و دوازدهم برخلاف همه‌ی اعتراض‌ها، مثل سال قبل، حضوری امتحان می‌دهند. البته آزمون‌های پایانی سایر پایه‌های تحصیلی غیرحضوری است. امتحان‌های غیرحضوری، در سامانه‌های گوناگون و به شیوه‌های متفاوتی برگزار می‌شود؛ آزمون بعضی از مدرسه‌ها در شبکه‌ی شاد خواهد بود، دانش‌آموزان برخی مدرسه‌ها به صورت آنلاین و تصویری امتحان می‌دهند و برخی به صورت آفلاین.
این دومین تجربه ی برگزاری آزمون‌های پایان سال تحصیلی به‌روش مجازی و غیرحضوری است و کارشناسان آموزشی معتقدند که هم آموزش‌ها و هم آزمون‌های آنلاین نسبت به اواخر سال تحصیلی گذشته، پیشرفت چشم‌گیری داشته، اما هنوز بخش آموزشی کشور نتوانسته از این فضا حداکثر استفاده را ببرد.
آزمون آنلاین یا کتاب‌باز!
امتحان به هرصورتی که باشد مسائل خودش را دارد؛ برنامه‌ریزی درسی، اضطراب، بی‌خوابی و...؛ حتی اگر غیرحضوری و آفلاین باشد!
«سعید روستایی»، کارشناس مسائل آموزشی در گفت‌وگو با هفته‌نامه‌ی دوچرخه می‌گوید: «آزمون آنلاین شباهت‌هایی با آزمون کتاب‌باز یا به‌اصطلاح همان اوپن‌بوک دارد. باتوجه به تجربیاتی که ما در این زمینه داریم، هم به‌عنوان معلم و هم به‌عنوان دانش‌آموز و دانشجو، متوجه‌ایم که میزان ثبت مطلب در ذهن، در این روش خیلی بیش‌تر است، چون دانش‌آموز می‌داند کجا را بگردد و آن مطلب در ذهنش ثبت می‌شود. اما نکته این است که همه‌ی آزمون‌ها نمی‌توانند این‌طور باشند، چون به موضوع درس و نحوه‌ی برگزاری آزمون بستگی دارد و اگر مجری آزمون، روش‌ها و فوت‌وفن‌های برگزاری این آزمون را بلد نباشد، نتیجه‌ی مطلوب به دست نمی‌آید.»
تکرار مشکلات
با وجود امکان استفاده از کتاب در بسیاری از آزمون‌های غیرحضوری، اغلب دانش‌آموزان از این شیوه‌ی آزمون گلایه دارند. عوض‌نشدن محیط در زمان امتحان و پس از هرامتحان، عدم داشتن انگیزه‌ی کافی برای مطالعه‌ی جدی درس‌ها و کندبودن سرعت اینترنت در زمان بارگذاری پاسخ‌نامه‌ها، از مهم‌ترین شکایت‌های آن‌هاست.
روستایی می‌گوید: «بحث سرعت و قطعی اینترنت که در آزمون آنلاین داستان جداگانه‌ای دارد؛ به‌خصوص وقتی دانش‌آموزان می‌خواهند برای شرکت در آزمون آنلاین، در ساعت خاصی وارد یک سامانه بشوند، آن سامانه هنگ می‌کند و به‌شدت دچار مشکل می‌شویم. همین مسئله گاهی در زمان ارسال برگه‌ها هم پیش می‌آید. از طرفی مدرسه‌ها، سبک‌های گوناگونی را برای برگزاری آزمون‌ها اجرا کردند که خیلی کارشناسی نیست تا برای تمام دانش‌آموزان به شکل یکسان قابل اجرا باشد.»
اضطراب هم‌چنان پابرجاست
وقتی در فضای مدرسه قرار می‌گیری، انگار تکمیل هستی. همه درس می‌خوانند. فضا، آموزشی و تحصیلی است و شما آمدی که امتحان بدهی و بروی. اما وقتی در خانه هستی، تکمیل نیستی. در خانه صبحانه می‌خوری، روی میزی که همیشه روی آن بازی آنلاین می‌کردی نشستی و می‌خواهی امتحان مهمی بدهی؛ این‌جا اضطراب شروع می‌شود.
«یوسف سلطانی» روان‌شناس و مشاور آموزشی می‌گوید: «باید بدانید که کمی اضطراب کمک می‌کند تا در امتحان عملکرد بهتری داشته باشید و به‌اصطلاح بی‌خیال نباشید. اما زیادبودن اضطراب می‌تواند روی تمرکز و یادگیری تأثیر منفی بگذارد. دانش‌آموزانی که در طول سال، مطالعه‌ی مداوم دارند و به‌قولی بر درس‌ها مسلط هستند، کم‌تر دچار اضطراب می‌شوند.
اما کنترل اضطراب در روزهای امتحان با برنامه‌ریزی صحیح درسی می‌تواند کاهش پیدا کند. دانش‌آموزان می‌توانند روی یک کاغذ، برنامه‌ی روزانه‌ی خود را بنویسند و طبق برنامه، درس بخوانند، استراحت کنند و پیش بروند.»
این روان‌شناس ادامه می‌دهد: «نفس عمیق هم می‌تواند در کاهش اضطراب کمک کند. البته اگر درست نفس بکشید. دستتان را روی شکم بگذارید، دهانتان را ببندید و از بینی، نفس عمیقی بکشید، جوری که شکمتان ورم کند و بعد از چند ثانیه نفس را از دهان بیرون بفرستید و چندبار این کار را تکرار کنید.»
نمره‌های قابل اعتماد
از همه بدتر این‌که پس از همه‌ی اضطراب‌ها و درس‌خواندن‌ها باز هم عده‌ای می‌پرسند، چه‌قدر می‌توان به نمره‌های امتحان غیرحضوری اعتماد کرد؟
سعید روستایی، کارشناس آموزش می‌گوید: «نتیجه‌ی آزمون‌های آنلاین نوبت اول امسال، نسبت به آزمون پایانی سال قبل، صداقت بیش‌تری داشته است. اگرچه در این مدت بسیاری از شاگرد اول‌ها به آزمون غیرحضوری اعتراض داشتند، چون معتقدند در آزمون حضوری، رقابت واقعی‌تر و خالص‌تر است.»
او ادامه می‌دهد: «پس از شیوع ویروس کرونا و غیرحضوری‌شدن مدارس و امتحان‌ها، بعضی دانش‌آموزان یک‌باره تغییر کردند و نمرات بهتری آوردند. اولین چیزی که به ذهن می‌رسید این بود که شاید تقلب کرده‌اند، اما در بسیاری موارد مدارس راستی‌آزمایی کردند و دیدند دانش‌آموز درس را بلد است. مثلاً در یک مورد، دانش‌آموزی می‌گفت در مدرسه اگر سر کلاس اتفاقی می‌افتاد، مثلاً کسی شوخی می‌کرد یا یک‌دفعه لامپ خاموش می‌شد و همه به‌طور جمعی واکنش نشان می‌دادند، حواسم از کلاس پرت می‌شد و بعد که ماجرا تمام می‌شد حواسم دیگر جمع نمی‌شد. اما الآن فقط من هستم و استاد! بقیه‌ی بچه‌ها حضور دارند، اما درواقع فقط اسم هستند و تا وقتی میکروفنشان فعال نشود، هیچ سروصدایی نیست. بنابراین توجهم به درس چند برابر شده است.»
روستایی معتقد است اگرچه آموزش و آزمون حضوری در بحث تجربه‌سازی برای دانش‌آموزان هیچ جای بحثی ندارد، اما سلامتی انسان نعمت بسیار گران‌قیمت و پرعظمتی است که باید از آن محافظت کرد. پس اگر قرار است آزمونی حضوری برگزار شود، باید در شرایطی باشد که سلامتی شرکت‌کنندگان تضمین شود.
نظر شما